De oudste bestuurslaag in Nederland betreft de waterschappen. Omdat we nu eenmaal in ons ‘waterige’ landje de voeten al vroeg droog wilden houden. En daarover werd dan overlegd en er moesten knopen doorgehakt.
Neem het jaar 1200 (!). Je moet eigenlijk even een oude kaart bekijken om te zien hoeveel water er toen nog was en hoe weinig vaste grond, zeker in westelijk Nederland. En dus werd er over waterbeheersing gepraat. Bijvoorbeeld ten noorden van Haarlem, waar de rivier het Spaarne werd afgedamd om de stad en de grond te beschermen tegen het zoute water uit het IJ. ‘Spaarndam’ was geboren.
Met de dam kwam de noodzaak tot een sluis. Behalve voor spuien óók voor de scheepvaart. Waarschijnlijk dateert de eerste schutsluis in Spaarndam al uit 1285! Het is de oudste sluis van Europa. Met damwanden van hout. Later werden er steeds delen vernieuwd vanwege brand of juist waterschade. En de wanden werden natuurlijk van steen.
Fast forward naar de 21e eeuw. Tussen september 2021 en juni 2022 verzorgt Mos Grondwatertechniek de bemaling van de Kolksluis in Spaarndam. De kademuren en deuren zijn nodig aan vervanging toe. De omliggende huisjes in het centrum van Spaarndam tonen de Nederlandse architectuur van eeuwen terug. De laatste grote renovatie van de sluis dateert van 1927.
Als er wordt gegraven om nieuwe damwanden te plaatsen, stuit de aannemer op immense eiken palen en balken als fundering van de bestaande damwanden. Niemand had het aan zien komen, maar plotseling heeft men te maken met een archeologische opgraving.
Dat het om eiken gaat, doet vermoeden dat het heel oude heipalen en balken betreft, wellicht teruggaand tot de Middeleeuwen. Maar wat er aan hout te dateren valt, wijst op een renovatie uit de 18e eeuw. Ook niet héél recent natuurlijk. Het is overigens mogelijk dat het toch ouder eiken is, omdat men in die tijd ook wel eens palen en balken hergebruikte. Interessant weetje: tot midden negentiende eeuw werden die 8 meter lange palen met de hand geheid!
Hoe dan ook, mocht u ooit een blik werpen over de Kolksluis in Spaarndam: u ziet het niet, maar een gedeelte van die eeuwenoude constructie is bewaard gebleven. Uitgraven vormde een te groot risico voor de fundering van die omliggende prachtige huisjes. Intussen zorgde Mos ervoor dat de ‘voeten’ droog bleven tijdens de werkzaamheden!
