Een bommenwerper in het IJsselmeer

Bemaling is hulpwerk: de gespecialiseerde diensten van Mos Grondwatertechniek BV staan immers altijd in het teken van een groter project op het gebied van weg-, water- of andere bouw.

Maar soms valt al dat werk, hoe waardevol ook, in het niet bij het onderliggende verhaal. Bijvoorbeeld dat van een Vickers Wellingon Mark 1C, een Britse bommenwerper, die in de nacht van 8 op 9 mei 1941 onderweg is naar Bremen in Duitsland om zijn lading af te werpen. Engeland heeft de Blitz (de Duitse bombardementen) doorstaan en het is tijd om de Duitsers een koekje van eigen deeg te geven. Maar die zijn zeker nog niet verslagen: een Messerschmitt, een zogeheten ‘nachtjager’, onderschept de trage bommenwerper, die geen schijn van kans heeft. Het derde salvo is voldoende en de Vickers Wellington stort in vele stukken neer in het IJsselmeer ten zuidwesten van Lemmer. Het is zo’n 15 km van het vasteland, zó ver dat verder niemand hoort of ziet wat er gebeurt.

De bemanning bestaat uit zes Polen, die allemaal omkomen. Vier worden er bij toeval gevonden, twee blijven vermist. Tot 7 september 2016, als bekend wordt gemaakt dat (delen van) het vliegtuig, de vier bommen aan boord alsmede menselijke resten zijn geborgen.

De berging vond plaats in het kader van een zandwinningsproject op die plek in het IJsselmeer. In 2014 deed men voorbereidend bodemonderzoek en werden er wrakstukken gespot, die onder de heersende grondwaterstand lagen.

Aan Mos werd in de zomer van 2016 gevraagd de bemaling voor zijn rekening te nemen. Bemalen in woelig water levert zo zijn eigen uitdagingen op met de omliggende waterdruk en veranderende windrichting en stroming. Het plaatsen van de damwanden bracht in dit geval al een zeker risico met zich mee. Je wil immers geen overblijfselen raken: van het vliegtuig, van mensen of van niet ontplofte bommen…

Het leegpompen was een kwestie van dagen, het drooghouden nam weken in beslag: hier was sprake van een archeologische opgraving die met bijbehorende omzichtigheid moest worden aangepakt. Allerlei aparte specialisaties werden ingebracht, uiteraard voor de bommen (drie van de vier bleken nog tot detonatie te kunnen worden gebracht!), maar zeker ook in verband met de menselijke resten.
Al met al ook een bijzonder project voor Mos Grondwatertechniek BV. En misschien niet eens de laatste in zijn soort: circa 500 in Nederland neergestorte vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog zijn nog niet geborgen, waarvan er nog meer dan 100 liggen in de bodem van het IJsselmeer!
Mocht u meer willen weten over het vliegtuig en zijn bemanning, kijk dan hier.